سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

17 ژوئن؛ روز جهانی بیابان زدایی

(17 ژوئن) به عنوان روز جهانی بیابان زدایی نام گذاری شده است و این روز  در کشورهای مختلف گرامی داشته می شود.

ویژگی نواحی بیابانی
به بخشی از سطح زمین که با شکل رویش گیاهان، خشکی هوا، وزش بادهای شدید و بارندگی کم، ولی تبخیر فراوان روبه روست، بیابان می گویند. درجه حرارت در این نقاط در روز، ماه، فصل و سال نوسان شدیدی دارد. تپه های ماسه ای که محصول حرکت باد است، از مهم ترین گونه های طبیعی مناطقی بیابانی به شمار می آید.

بیابان‌زایی یا Desertification
بیابان‌زایی یا بیابانی شدن پدیده‌ای است که در اثر عملکرد نادرست انسان در طبیعت پدید می‌آید. بیابان‌زایی یکی از شیوه های تخریب خاک در مناطق خشک، نیمه خشک و کم رطوبت است که بر اثر عوامل مختلف از جمله تغییر آب و هوا و فعالیت های انسانی حادث می شود، شایان ذکر است، این پدیده یک ششم جمعیت جهان، ۷۰% اراضی خشک که بیش از ۶/۳ میلیارد هکتار می شود و هم‌چنین یک چهارم مساحت جهان را تحت تاثیر اثرات منفی خود قرار می دهد.

اعمالی که منجر به بیابان زایی می شود

از اعمالی که منجر به بیابان زایی می شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

√ شخم اراضی در جهت شیب
√ بهره برداری نادرست از زمین‌های کشاورزی
√ استفاده‌ی افراطی از کود و سموم شیمیایی
√ چرای مفرط و بیش از ظرفیت از مراتع
√ بهره برداری‌های بی‌رویه از جنگل‌ها و جنگل‌تراشی
√ بهره برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی که منجر به شوری آب و درنهایت شوری خاک می شود
√ تبدیل نابه‌خردانه‌ی اراضی منابع ملی به کشاورزی، ویلاسازی و ...
موارد نام برده از جمله عملکرد سوء انسان است که منجر به پدیده بیابان‌زایی شده است.

بهره برداری‌های بی‌رویه از جنگل‌ها از عواملی است که منجر به بیابان زایی می شود

بیابان زدایی
ترجمه‌ی واژه‌ی Non-Desertification به معنی بیابانی نشدن و یا جلوگیری از بیابانی شدن است. در توضیح بیابان‌زدایی بیان این نکته حائز اهمیت است که منظور از بیابان زدایی، زدودن و از بین بردن بیوم بیابان نیست، چراکه این بیوم همانند سایر بیوم‌های طبیعی حاصل فعل وانفعالات پدیده های اکولوژیکی است و شاید انسان هرگز قادر نباشد که آن را از مجموعه‌ی بیوم‌های کره زمین حذف کند. درواقع آن‌چه که مورد نظر واژه بیابان‌زدایی است، جلوگیری از بیابانی شدن زمین‌هایی است که در اثر اعمال مخرب انسان در معرض بیابانی شدن قرار دارند.

راهکارهای مقابله با بیابان زایی
- کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با مناطق خشک همچون گیاهان شوره‌زی
- پخش سیلاب و پخش آب
- تعادل دام و مراتع برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود
- بهره گیری از روش‌های کارآ در انباشتن آب باران
- احیاء شوره زارها
- سوخت‌های جایگزین