سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

علی حاجی بگلو-   بر اساس مشاهدات میدانی و بررسی های بعمل آمده، از مهمترین دلایل افزایش فرسایش بادی و طوفان های ماسه ای و گرد و غبار در سال جاری، تداوم خشکسالی می باشد که علاوه بر تاثیر بر میزان کاهش پوشش گیاهی سبب کاهش رطوبت خاک می¬گردد. این امر در مناطق حساس به فرسایش بادی که باد حاکمیت داشته سبب بروز افزایش شدت فرسایش بادی در مناطق برداشت و حمل ماسه شده و متعاقب آن فعال شدن مناطق رسوب گذاری می¬گردد. فعال شدن این مناطق میزان خسارات به مناطق زیست انسانی، صنایع، راه های مواصلاتی و ... را افزایش داده و چرخه تولید و امنیت غذایی را با مشکلات جدی مواجه می¬نماید. چنانچه این مسائل با جدیدت در دستور کار قرار نگیرد می تواند عواقب جبران ناپذیری برای ساکنین و سرمایه گذاران این مناطق بدنبال داشته و در آینده نه چندان دور شاهد پدیده هایی نظیر مهاجرت و خالی شدن مناطق از سکنه باشیم.

**40 کشور دنیا در مسیر حشکسالی شدید
گزارشات سازمان¬های تخصصی در خصوص خشکسالی و تغییرات اقلیمی حاکی از جهانی بودن این پدیده¬ها دارد، بطوریکه 40 کشور دنیا را در سال های آتی از جمله ایران به شدت متاثر می¬نماید. پیش¬بینی می¬گردد تولید و امنیت غذایی در سال¬های آتی جزء اولویت¬های اصلی دولت¬های مبتلابه بوده و برای مقابله با آن برنامه ریزی نمایند. این در حالی است که کشور چین در نیمه اول سال زراعی 2022، 69 درصد ذخایر ذرت جهان، 60 درصد ذخایر برنج و 51 درصد از ذخایر گندم دنیا را در اختیار دارد؛ این بدان معناست که کمتر از 20 درصد از جمعیت جهان موفق شده اند بیش از نیمی از ذرت و سایر غلات جهان را ذخیره کنند، که منجر به افزایش شدید قیمت در سراسر جهان شده و ممکن است کشورهای بیشتری را به قحطی بکشاند.

**تسریع در انجام اقدامات بیابان زدایی!
در این شرایط و به جهت حفظ آب و خاک و مقابله با فرسایش بادی که پایداری چرخه تولید را تضمین می¬نمایند، نیاز است اقدامات بیابان¬زدایی با وسعت و سرعت بیشتری صورت پذیرد. نظر به اینکه اقدامات بیولوژیکی بخصوص استفاده از گونه¬های درختچه¬ای ریسک بالایی در شرایط خشکسالی دارند، استفاده از دیگر اقدامات بیابان¬زدایی در این شرایط پیشنهاد می¬گردد. از جمله این اقدامات و راهکارهای موثر جهت کاهش خسارات وارده، اقدامات بیابان زدایی با استفاده از روش¬های بیومکانیکی نظیر تله رسوبگیر، بادشکن های غیر زنده و مالچ سنگریزه ای در مناطق برداشت و حمل ماسه و روشهایی نظیر بادشکن¬های کوتاه و مالچ پاشی در مناطق رسوبگذاری می¬باشند. عدم توجه به تامین منابع اعتباری به میزان کافی جهت مقابله با مشکلات ناشی از فرسایش بادی و مدیریت بحران موجب می¬گردد در سالهای آتی هزینه بیشتری جهت کنترل مناطق بحرانی متحمل بخش¬های برنامه ریزی کشور در توزیع اعتبار گردد.

** 4 میلیون هکتار کانون بحرانی در انتظار اقدامات بیابان زدایی
در حال حاضر ظرفیت کشور برای مهار این مناطق چیزی حدود 150 تا 200 هزار هکتار در سال می¬باشد، این در حالی است که بر اساس مطالعات دفتر امور بیابان از میزان 14 میلیون هکتار کانون های بحرانی فرسایش بادی در کشور سطحی حدود 4 میلیون هکتار اولویت دار وجود دارد که برای عبور از این بحران باید مورد تثبیت واقع گردند. کارشناسان بر این باورند چنانچه ظرفیت خود را حداقل به میزان 500 هزار هکتار در سال برسانیم، می¬توانیم از این بحران عبور نماییم.
• رییس گروه مطالعات مناطق بیابانی