سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

هوشنگ جزی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در چابهار اظهار داشت: اجرای عملیات آبخیزداری برای تغذیه سفره های آب زیرزمینی، فرسایش خندقی خاک و حفظ جمعیت روستایی بسیار موثر است.
وی افزود: چابهار بدترین وضعیت در کشور از نظر فرسایش خندقی خاک یا به اصطلاح محلی گرگروها را دارد و اگر جلوی آن گرفته نشود با بحران های شدید و غیرقابل جبران مواجه خواهد شد.
مدیرکل دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور بیان کرد: ساخت هوتگ های دستی در منطقه چابهار یکی از کارهای خوب سنتی و محلی برای جمع آوری آب های سطحی است و بایستی برای آن اعتبار و ردیف ویژه تخصیص یابد و کار مرمت، لایروبی، حصارکشی و بهسازی آنها آغاز شود.
وی گفت: امسال از محل منابع استانی و از سوی استانداران سراسر کشور حدود 590 میلیارد تومان برای اجرای عملیات آبخیزداری اختصاص یافته که به این ترتیب مجموع اعتبارات ملی و استانی برای آبخیزداری به 1300 میلیارد تومان می رسد.
جزی ادامه داد: امسال عملیات آبخوانداری در 341 شهرستان کشور در حال اجراست و از محل صندوق توسعه ملی نزدیک به سه میلیارد تومان برای اجرای عملیات آبخیزداری به شهرستان چابهار اختصاص یافته و یک میلیارد تومان نیز اعتبارات استانی به علت درخواست و نیاز مردم به آب به این رقم اضافه شده است.
وی جمع آوری رواناب های سطحی، جلوگیری از فرسایش خاک، افزایش درآمد مردم و کنترل مهاجرت، افزایش آب چشمه ها و قنوات، کنترل سیلاب و اشتغالزایی را از دستاوردهای اجرای آبخیزداری و آبخوانداری عنوان کرد.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری چابهار نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: حدود 2 هزار هوتگ در روستاهای مناطق دشتیاری، پلان و مرکزی این شهرستان وجود دارد که هم اینک نیازمند فوری رسوب برداری، لایروبی، بهسازی، مرمت و نگهداری اصولی هستند.
عبدالغنی رئیسی افزود: در برخی مناطق پس از آبگیری هوتگ ها تا 6 ماه و حتی یکسال می توان از آب ذخیره شده در آنها برای کشاورزی و مصارف انسانی و دامی استفاده کرد.
وی با اشاره به اینکه هوتگ ها عمر مفید بسیار بالایی دارند و با هزینه پایین ساخته می شوند، خاطر نشان کرد: حمایت دستگاههای اجرایی به لحاظ تهیه ماشین آلات، طراحی و مطالعه، مکان سنجی، تخصیص اعتبار مورد نیاز تاثیر ارزنده ای بر حفظ، احیاء و ترویج این روش سنتی و بهره برداری از سیلاب خواهد داشت.
وی تصریح کرد: هوتگ ها قابلیت و نقش مهمی در جمع آوری آب دارند که از آن به عنوان یکی از راه های مواجهه با کمبود و محدودیت منابع آب و در نتیجه توسعه روستایی منطقه یاد می شود.
رئیسی گفت: در 20 سال اخیر و تداوم خشکسالی ها و رها نشدن آب از سد زیردان بیشتر هوتگ های پایین دست بر اثر توفان های گرد و خاک رسوب گرفته و نیازمند لایروبی فوری برای آبگیری مجدد هستند.
وی افزود: بومیان این منطقه قدمت هوتگ را به بیش از چند هزار سال قبل از اسلام می دانند که تا به امروز همچنان در تامین آب آشامیدنی و کشاورزی مردم منطقه نقش مهمی داشته اند.
رئیس اداره منابع طبیعی چابهار گفت: هوتگ یکی از بهترین منبع امید برای رفع تشنگی موجودات زنده در 430 روستای سواحل مکران در محدوده شهرستان چابهار است.
وی بیان کرد: هوتِگ یا هوتَک نام گودال مصنوعی و یا طبیعی نسبتا بزرگی است که آب حاصل از بارندگی ها در آن هدایت و جمع آوری شده و در طول سال به مصارف کشاورزی، آشامیدنی انسان و حیوانات اهلی و وحشی می رسد.
رئیسی افزود: این گودال در زبان بلوچی در منطقه بلوچستان به هوتِگ مشهور است و این سامانه سنتی برای مهار، کنترل و بهره برداری از سیلاب و به عنوان یکی از راه های متداول تامین آب محسوب می شود.
وی گفت: ساخت هوتِگ در منطقه دشتیاری از زمان های بسیار قدیم آغاز شده و گودال های حفر شده با اشکال هندسی دایره، مستطیل، مربع و به عمق بیش از پنج، 10، 20 متر و حتی بیشتر است که در زمینی با بافت ریزدانه (رسی و سیلتی) توسط بومیان منطقه چابهار ساخته شده و اطراف آن دیواره خاکی با ارتفاع حدود یک تا 2 متر ایجاد می شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری چابهار اظهار داشت: هوتگ ها منبع بسیار خوبی برای تامین آب آشامیدنی اهالی روستاهای فاقد شبکه آبرسانی بویژه در فصول کم آبی است و می توان با هدف جذب توریست با افزایش حجم و گسترش وسعت برای قایقرانی یا ماهیگیری ساخته و استفاده شوند.
وی نوع مالکیت بر هوتگ های ساخته شده توسط مردم را غالبا مشاع عنوان کرد و گفت: بهره برداری از آن نیز به صورت مشارکتی انجام می شود.
رئیسی ادامه داد: به طور معمول هوتگ های واقع در حاشیه یک روستا برای استفاده از آب به تمام اهالی روستا تعلق دارد و ممکن است به لحاظ مالکیت متعلق به یک یا چند نفر باشد.
وی تصریح کرد: گاهی افراد متمول و نیکوکار ساکن در روستا یا حتی خارج از روستا به عنوان یک کار خیر داوطلبانه اقدام به ساخت هوتگ برای استفاده عمومی می کنند.
رئیس اداره منابع طبیعی چابهار گفت: حجم مخزن هوتگ معمولا بین 10 تا 20 هزار مترمکعب بوده و تغذیه آن از طریق دروازه یا کانال آبرسان صرفا از سیلاب ها صورت می گیرد.
وی مزایای هوتگ ها را منبعی برای تولید ماهیان آب شیرین، توسعه جنگل کاری فضای سبز، بالا بردن سرانه فضای سبز و استقرار جنگل های منحصر به فرد گونه چش، کنار و کهیر عنوان کرد.
رئیسی بیان کرد: ماندگاری آب در داخل هوتگها این امکان را به مردم منطقه داده تا با حداقل بارندگی که 105میلی متر در سال است، گونه جنگلی چش را که با حداقل 500 میلی متر بارندگی در طول سال نیاز آبی دارد، کشت و برای تالیف دام و فروش چوب آن اقدام کنند.
وی گفت: درخت محلی چش از گونه های بسیار مهم و اقتصادی در منطقه خشک دشتیاری است که می تواند باعث اشتغالزایی مردم روستایی، توسعه و رونق لنج سازی، تامین علوفه، خوراک دام و تولید زغال شود.